Không gì hạnh phúc bằng khoảnh khắc mẹ lần đầu ôm con vào lòng, cảm nhận hơi thở nhỏ bé của bé. Nhưng bên cạnh niềm vui là những bối rối, lo lắng: “Mình chăm con đúng cách chưa?”, “Sao bé khóc mãi?”, “Có nên cho bé uống nước không?”. Những câu hỏi này dễ khiến mẹ, đặc biệt là mẹ lần đầu, mất ăn mất ngủ.
Theo thống kê từ Hội Nhi khoa Việt Nam, hơn 70% bà mẹ mới gặp khó khăn trong việc chăm sóc trẻ sơ sinh do thiếu kinh nghiệm hoặc áp dụng sai kiến thức. Bài viết này sẽ giúp mẹ nhận diện 10 sai lầm phổ biến khi chăm trẻ sơ sinh, đồng thời chia sẻ giải pháp thực tế để mẹ tự tin hơn trên hành trình nuôi con.
10 sai lầm phổ biến khi chăm trẻ sơ sinh – Mẹ có đang mắc phải?
Hiểu rõ những sai lầm thường gặp là bước đầu tiên để mẹ điều chỉnh cách chăm sóc bé khoa học hơn. Dưới đây là 10 lỗi mà nhiều mẹ, kể cả những người đã chuẩn bị kỹ càng, vẫn dễ mắc phải.
1. Cho bé bú theo giờ cố định, không theo nhu cầu
Nhiều mẹ cho rằng trẻ sơ sinh cần bú đúng “cữ” – ví dụ, mỗi 2–3 tiếng một lần. Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sơ sinh nên được bú theo nhu cầu (on demand), bất cứ khi nào bé đói, để đảm bảo đủ dinh dưỡng và phát triển khỏe mạnh.
👉 Dấu hiệu bé đói: Bé quay đầu tìm ti mẹ, mút tay, hoặc rên rỉ nhẹ. Mẹ đừng đợi đến khi bé khóc mới cho bú, vì đó là dấu hiệu bé đã đói quá mức.
👉 Mẹo nhỏ: Quan sát bé và ghi lại thời gian bú để nhận biết thói quen của con, nhưng đừng ép bé theo lịch cứng nhắc.
2. Lạm dụng nước lọc hoặc nước trái cây sớm
Một sai lầm phổ biến khác là cho trẻ dưới 6 tháng uống nước lọc hoặc nước trái cây để “giải khát”. Theo WHO, sữa mẹ hoặc sữa công thức cung cấp đủ nước và dinh dưỡng cho bé. Uống thêm nước có thể gây loãng natri máu, dẫn đến nguy cơ ngộ độc nước.
👉 Lưu ý: Chỉ cho bé uống nước khi bắt đầu ăn dặm (sau 6 tháng) hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
3. Ủ ấm quá mức khiến bé ra mồ hôi, hăm tã
Sợ bé lạnh, nhiều mẹ ủ con quá kỹ, mặc nhiều lớp áo hoặc trùm kín đầu. Tuy nhiên, thân nhiệt trẻ sơ sinh chưa ổn định, dễ ra mồ hôi dẫn đến hăm tã, rôm sảy, hoặc nguy hiểm hơn là sốc nhiệt.
👉 Gợi ý: Mặc cho bé 1 lớp áo nhiều hơn người lớn. Kiểm tra lưng hoặc cổ bé: nếu ấm, không toát mồ hôi là vừa đủ. Ví dụ, trong phòng 26–28°C, bé chỉ cần mặc áo cotton mỏng nhẹ.
4. Để bé ngủ sấp hoặc dùng gối cao
Tư thế ngủ ảnh hưởng lớn đến an toàn của trẻ. Ngủ sấp hoặc dùng gối cao làm tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS), theo nghiên cứu từ Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP).
👉 Tư thế chuẩn: Bé nên nằm ngửa trên nệm phẳng, không gối đầu, không để chăn lông, thú bông quanh khu vực ngủ để giảm nguy cơ ngạt thở.
5. Thay tã không đủ thường xuyên
Theo Bệnh viện Nhi Trung ương, khoảng 80% trẻ sơ sinh bị hăm tã do không thay tã kịp thời. Nước tiểu hoặc phân tích tụ trong tã có thể gây viêm da tiếp xúc, hăm đỏ, khiến bé khó chịu.
👉 Mẹo nhỏ: Thay tã mỗi 2–3 giờ hoặc ngay sau khi bé ị. Kiểm tra vạch báo ẩm trên tã để biết khi nào cần thay.
6. Lạm dụng khăn ướt có mùi thơm
Khăn ướt tiện lợi, nhưng nhiều loại chứa hương liệu, cồn, hoặc chất bảo quản dễ gây kích ứng da nhạy cảm của bé, đặc biệt ở vùng mông và bẹn.
👉 Ưu tiên: Chọn khăn ướt không mùi, không cồn, hoặc dùng khăn vải mềm nhúng nước ấm để lau cho bé. Lau nhẹ nhàng và lau khô trước khi đóng tã mới.
7. Lắc bé khi ru ngủ hoặc khi bé khóc
Việc lắc mạnh bé khi ru ngủ hoặc dỗ khóc có thể dẫn đến hội chứng rung lắc ở trẻ (Shaken Baby Syndrome), gây tổn thương não nghiêm trọng, thậm chí tử vong, theo AAP.
👉 Cách ru an toàn: Ôm bé vỗ nhẹ, hát ru, hoặc đung đưa nhẹ nhàng. Kiên nhẫn giúp bé tự điều chỉnh nhịp sinh học.
8. Tắm cho bé ngay sau khi ăn hoặc vào thời điểm lạnh
Tắm ngay sau khi bú no dễ khiến bé ọc sữa do dạ dày đầy. Tắm khi thời tiết lạnh hoặc phòng không đủ ấm cũng làm bé dễ cảm, co giật, hoặc tụt thân nhiệt.
👉 Thời điểm tắm lý tưởng: Trước cữ bú 30–60 phút, khoảng 9–11h sáng, trong phòng kín gió, nhiệt độ nước 37–38°C. Tránh tắm khi bé sốt, ho, hoặc tiêu chảy.
9. Tự ý dùng thuốc khi bé ho, sốt nhẹ
Lo lắng khi bé ho hoặc sốt, nhiều mẹ tự mua kháng sinh hoặc thuốc hạ sốt mà không hỏi bác sĩ. Theo Hội Nhi khoa Việt Nam, thuốc không đúng liều có thể gây nguy hiểm cho trẻ sơ sinh do cơ thể bé phản ứng khác người lớn.
👉 Khuyến cáo: Nếu bé sốt trên 38°C, bỏ bú, hoặc khó thở, mẹ nên đưa bé đi khám ngay để được đánh giá và điều trị đúng cách.
10. Nghe theo “mẹo dân gian” mà không kiểm chứng
Các mẹo như kiêng gió tuyệt đối, hơ than, hay xông tinh dầu có thể gây nguy cơ ngạt thở, sốc nhiệt nếu áp dụng sai. Ví dụ, hơ than làm tăng nguy cơ bỏng hoặc ngộ độc khí CO.
👉 Lời khuyên: Kết hợp mẹo dân gian với kiến thức y khoa hiện đại. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc các nguồn uy tín như WHO, Bệnh viện Nhi Trung ương trước khi áp dụng.
Làm mẹ không hoàn hảo – Nhưng hoàn toàn có thể làm tốt hơn mỗi ngày
Không người mẹ nào hoàn hảo ngay từ đầu. Mỗi sai lầm là một bài học, và điều quan trọng là mẹ sẵn sàng học hỏi, điều chỉnh để chăm con tốt hơn. Hãy nhìn những khó khăn như một phần của hành trình trưởng thành cùng con, thay vì tự trách mình.
Mẹ có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, như ghi nhật ký chăm con hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia, để tự tin hơn mỗi ngày.
Gợi ý từ chuyên gia – Chăm bé nhẹ nhàng, mẹ an tâm hơn
Để tránh các sai lầm trên, mẹ có thể áp dụng những cách sau:
-
Ghi nhật ký chăm con: Ghi lại giờ bú, thời gian thay tã, và các biểu hiện bất thường của bé để dễ dàng theo dõi và phát hiện vấn đề.
-
Tham khảo nguồn y khoa uy tín: Theo dõi các kênh như Hội Nhi khoa Việt Nam hoặc WHO để cập nhật kiến thức chăm sóc trẻ.
-
Tham gia lớp học tiền sản, hậu sản: Các khóa học online hoặc tại bệnh viện giúp mẹ nắm rõ cách xử lý tình huống thường gặp, như cách bế bé, tắm bé đúng cách.
Chăm sóc trẻ sơ sinh là hành trình đầy yêu thương nhưng cũng thử thách. Nếu mẹ từng mắc một trong 10 sai lầm trên, đừng lo lắng – điều quan trọng là mẹ đang cố gắng và sẵn sàng thay đổi. Với kiến thức đúng và sự kiên nhẫn, mẹ sẽ ngày càng tự tin hơn trong vai trò tuyệt vời này.
👉 Mẹ có câu hỏi nào về cách chăm bé? Hãy để lại bình luận hoặc chia sẻ bài viết này đến những người mẹ khác để cùng nhau học hỏi nhé!
