Tắm cho trẻ sơ sinh là một trải nghiệm đầy yêu thương nhưng cũng không kém phần bỡ ngỡ đối với các bà mẹ mới sinh. Những thao tác như lau mặt, gội đầu hay vệ sinh rốn có thể khiến mẹ lo lắng về việc làm đau con hoặc không đảm bảo vệ sinh.
Nora Care sẽ hướng dẫn mẹ cách tắm cho trẻ sơ sinh đúng chuẩn y khoa, an toàn, nhẹ nhàng, giúp mẹ tự tin hơn trong hành trình chăm sóc bé yêu.
Khi Nào Có Thể Tắm Cho Trẻ Sơ Sinh Lần Đầu?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ) và Bộ Y tế Việt Nam, trẻ sơ sinh không cần tắm ngay sau sinh. Lớp gây (vernix caseosa) – một lớp màng tự nhiên trên da bé – giúp chống mất nước và kháng khuẩn. Vì vậy, mẹ nên chờ 24–48 giờ sau sinh mới tắm bé lần đầu.
Trong những ngày đầu, mẹ chỉ cần lau người bé bằng khăn ấm. Khi rốn đã khô và gần rụng (thường sau 7–14 ngày), mẹ có thể tắm bé bằng nước tại nhà. Với trẻ sinh non, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tắm.
Chuẩn Bị Trước Khi Tắm – Mẹ Cần Ghi Nhớ Gì?
Chuẩn bị kỹ lưỡng giúp quá trình tắm diễn ra nhanh chóng, an toàn, tránh làm bé nhiễm lạnh. Dưới đây là checklist vật dụng cần thiết:
- Chậu tắm: Chọn loại chuyên dụng cho trẻ sơ sinh, kích thước vừa phải.
- Khăn mềm: 2–3 chiếc để lau mặt, lau người, và lau khô.
- Bông gòn vô trùng, tăm bông: Dùng để vệ sinh mắt, tai, rốn.
- Sữa tắm gội dịu nhẹ: Chọn sản phẩm dành riêng cho trẻ sơ sinh, không chứa paraben.
- Nước ấm: Nhiệt độ 36–38°C, đo bằng nhiệt kế hoặc thử bằng cùi chỏ.
- Quần áo sạch, tã, băng rốn (nếu cần): Chuẩn bị sẵn để mặc ngay sau tắm.
- Kem dưỡng da hoặc kem chống hăm: Dùng cho da nhạy cảm hoặc vùng bẹn.
Lưu ý môi trường:
- Phòng tắm kín gió, nhiệt độ 27–30°C.
- Mẹ rửa tay sạch, cắt móng tay, tháo trang sức sắc nhọn trước khi tắm bé.
Các Bước Tắm Cho Trẻ Sơ Sinh Đúng Chuẩn Y Khoa
Tắm bé cần theo trình tự từ vùng sạch đến vùng dễ nhiễm khuẩn để hạn chế lây nhiễm chéo. Dưới đây là các bước chi tiết:
1. Lau Mặt, Mắt, Tai
- Dùng bông gòn nhúng nước ấm (36–38°C).
- Lau từng bên mắt từ góc trong ra ngoài, mỗi bên dùng miếng bông riêng.
- Lau mặt, tai, vùng cổ (nơi dễ đọng sữa) bằng khăn mềm.
- Lưu ý: Không để nước vào tai hoặc mũi bé.
2. Gội Đầu
- Đỡ đầu bé bằng tay trái, nghiêng nhẹ để nước không chảy vào mặt.
- Dùng khăn mềm hoặc sữa gội dịu nhẹ gội đầu, massage nhẹ nhàng.
- Xả sạch và lau khô ngay bằng khăn mềm.
3. Tắm Thân Người
- Từ vai xuống ngực, bụng, tay, lưng, mông, chân.
- Đỡ đầu bé chắc chắn, dùng bọt sữa tắm thoa nhẹ, sau đó xả sạch bằng nước ấm.
- Lưu ý: Không để bé ngâm nước quá 5 phút để tránh nhiễm lạnh.
4. Vệ Sinh Vùng Sinh Dục và Hậu Môn
- Lau từ trước ra sau để tránh đưa vi khuẩn vào niệu đạo.
- Bé gái: Lau nhẹ bên ngoài âm hộ, không chà xát mạnh.
- Bé trai: Không lộn bao quy đầu, chỉ rửa sạch bên ngoài.
5. Vệ Sinh Rốn
- Nếu rốn chưa rụng, dùng bông vô trùng khô để lau, không dùng cồn hoặc nước lá khi chưa có chỉ định bác sĩ.
- Dấu hiệu nhiễm trùng rốn: Rốn có mủ, mùi hôi, đỏ tấy, sưng. Nếu thấy các dấu hiệu này, mẹ cần đưa bé đi khám ngay.
6. Lau Khô và Chăm Sóc Sau Tắm
- Dùng khăn khô, sạch, thấm nhẹ khắp người bé, đặc biệt ở các nếp gấp (cổ, nách, bẹn).
- Mặc quần áo sạch, thoa kem chống hăm nếu cần.
- Với trẻ sinh non hoặc da nhạy cảm, sử dụng kem dưỡng dành riêng cho trẻ sơ sinh.
Bảng tóm tắt các bước tắm:
| Bước | Mô tả | Lưu ý |
|---|---|---|
| Lau mặt | Lau mắt, mặt, tai bằng bông gòn và khăn mềm | Dùng miếng bông riêng cho mỗi bên mắt |
| Gội đầu | Massage nhẹ, xả sạch, lau khô ngay | Không để nước vào tai/mũi |
| Tắm thân | Từ vai đến chân, dùng sữa tắm dịu nhẹ | Giữ thời gian dưới 5 phút |
| Vệ sinh vùng sinh dục | Lau từ trước ra sau | Tránh chà xát mạnh |
| Vệ sinh rốn | Dùng bông khô, giữ rốn thoáng | Kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng |
| Lau khô | Thấm nhẹ các nếp gấp | Mặc quần áo ngay để tránh lạnh |
Những Điều Mẹ Cần Tránh Khi Tắm Cho Trẻ Sơ Sinh
Dưới đây là những sai lầm cần tránh để bảo vệ bé:
❌ Không tắm khi bé đang sốt, đầy bụng, hoặc vừa bú no (dễ gây nôn trớ).
❌ Không dùng nước lá chưa tiệt trùng (nguy cơ kích ứng hoặc nhiễm trùng rốn).
❌ Không dùng sữa tắm của người lớn (có thể gây khô da, dị ứng).
❌ Không để bé ngâm nước quá 5 phút (dễ nhiễm lạnh).
❌ Không để nước vào tai/mũi (có thể gây viêm tai giữa).
❌ Không lộn bao quy đầu ở bé trai (nguy cơ tổn thương).
Giải Đáp Thắc Mắc Thường Gặp
🌿 Trẻ sơ sinh nên tắm mấy lần một tuần?
Mẹ có thể tắm 2–3 lần/tuần, kết hợp lau người hàng ngày bằng khăn ấm nếu thời tiết không quá nóng. Với trẻ sinh non, có thể giảm tần suất tắm, chỉ lau người cho đến khi bé khỏe hơn.
🌿 Có nên tắm vào buổi tối?
Không nên tắm sau 17h30. Tốt nhất tắm vào buổi sáng (9–11h) hoặc trưa (13–15h) để tránh nhiễm lạnh.
🌿 Tắm lá có tốt cho bé?
Tắm lá (như trà xanh, sài đất) có thể hỗ trợ giảm rôm sảy, nhưng mẹ cần đun sôi, lọc kỹ và hỏi ý kiến bác sĩ trước. Tránh dùng nước lá nếu rốn chưa rụng.
🌿 Sau khi rốn rụng có cần chăm sóc đặc biệt?
Giữ rốn khô thoáng, kiểm tra hàng ngày. Nếu rốn có mủ, mùi hôi, hoặc đỏ tấy, đưa bé đi khám ngay.
🌿 Bé quấy khóc khi tắm thì làm sao?
- Kiểm tra nhiệt độ nước/phòng.
- Nói chuyện nhẹ nhàng, hát ru để bé thư giãn.
- Rút ngắn thời gian tắm, chỉ tập trung vào các vùng cần thiết.
Chia Sẻ Từ Chuyên Gia Nhi Khoa
“Tắm bé không chỉ là vệ sinh mà còn là cơ hội gắn kết tình cảm mẹ con. Hãy bắt đầu từ những bước đơn giản, quan sát phản ứng của bé để điều chỉnh. Nếu mẹ còn lúng túng, có thể nhờ hộ sinh hoặc điều dưỡng hướng dẫn tại nhà.”
— BS. Trần Thị Mai Hương, chuyên khoa Nhi, Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM
Lịch Tắm và Lau Người Gợi Ý
| Ngày | Hoạt động | Ghi chú |
|---|---|---|
| Thứ 2, 4, 6 | Tắm toàn thân | Thời gian: 9–11h, dưới 5 phút |
| Thứ 3, 5, 7, CN | Lau người | Dùng khăn ấm lau mặt, cổ, nách, bẹn |
| Hàng ngày | Vệ sinh rốn | Dùng bông khô, kiểm tra dấu hiệu bất thường |
Tắm cho trẻ sơ sinh không chỉ giúp bé sạch sẽ mà còn là khoảnh khắc yêu thương giữa mẹ và con. Với các bước chuẩn y khoa trên, mẹ sẽ tự tin hơn khi chăm sóc bé. Nếu cần hỗ trợ, mẹ có thể liên hệ dịch vụ tắm bé tại nhà từ các bệnh viện uy tín hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa.
