Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh là bước quan trọng để bảo vệ bé khỏi nguy cơ nhiễm trùng và giúp rốn mau lành. Là một người mẹ, tôi hiểu cảm giác lo lắng khi lần đầu vệ sinh rốn cho con, nhưng chỉ cần làm đúng cách, bạn sẽ thấy mọi thứ đơn giản hơn nhiều! Dựa trên lời khuyên từ bác sĩ nhi khoa và các nguồn y tế uy tín, bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước chăm sóc rốn bé an toàn tại nhà, kèm mẹo thực tế để bạn tự tin hơn trong hành trình làm cha mẹ.
Các bước chăm sóc rốn trẻ sơ sinh an toàn
Việc chăm sóc rốn trẻ sơ sinh không phức tạp, nhưng cần sự cẩn thận. Dưới đây là 5 bước đơn giản, được tham khảo từ Bệnh viện Nhi Trung ương và Vinmec, để bạn giữ rốn bé sạch sẽ và khỏe mạnh:
- Rửa tay sạch trước khi chạm vào rốn bé
Rửa tay bằng xà phòng và nước ấm ít nhất 20 giây để loại bỏ vi khuẩn. Điều này giúp bảo vệ vùng rốn nhạy cảm của bé, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2020). - Lau rốn bằng cồn y tế 70 độ
Dùng bông gòn hoặc tăm bông thấm cồn y tế 70 độ (mua tại hiệu thuốc) lau nhẹ quanh gốc rốn, từ trong ra ngoài. Tránh chà xát mạnh để bé không đau. Nếu bác sĩ khuyên dùng dung dịch chlorhexidine, hãy tuân thủ hướng dẫn (Vinmec, 2024). - Giữ rốn khô và thoáng khí
Thấm khô rốn bằng bông sạch sau khi lau. Gấp tã xuống dưới rốn để tránh cọ xát và giúp rốn tiếp xúc với không khí, thúc đẩy quá trình khô tự nhiên. - Kiểm tra rốn hàng ngày
Quan sát rốn bé khi thay tã hoặc lau người, kiểm tra xem có đỏ, sưng, hay chảy dịch không. Theo dõi thường xuyên giúp phát hiện sớm vấn đề. - Không kéo hoặc cắt cuống rốn
Để rốn rụng tự nhiên, thường trong 1-3 tuần, để tránh tổn thương hoặc nhiễm trùng, theo lời khuyên của TS.BS Nguyễn Thị Minh, chuyên gia nhi khoa tại Bệnh viện Nhi Đồng 1.
Dấu hiệu rốn bình thường và bất thường
Làm sao biết rốn bé có khỏe mạnh? Khi mới làm mẹ, tôi từng bối rối khi kiểm tra rốn con, nhưng chỉ cần để ý vài dấu hiệu là bạn sẽ yên tâm hơn. Dựa trên hướng dẫn từ Bệnh viện Nhi Trung ương, dưới đây là cách nhận biết:
-
Rốn bình thường:
- Cuống rốn khô, chuyển màu nâu hoặc đen, không có mùi.
- Vùng da quanh rốn không đỏ, không sưng.
- Không có dịch hoặc máu chảy ra.
-
Rốn bất thường (cần đi khám ngay):
- Rốn đỏ, sưng, có mùi hôi, hoặc chảy mủ/dịch vàng.
- Bé sốt (trên 38°C) hoặc quấy khóc khi chạm vào rốn.
- Rốn chảy máu nhiều hoặc không rụng sau 3-4 tuần.
Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ bác sĩ ngay để bảo vệ sức khỏe bé yêu.
Những điều cần tránh khi chăm sóc rốn bé
Tôi từng nghe nhiều mẹo “truyền miệng” về chăm sóc rốn, nhưng không phải mẹo nào cũng đúng. Theo TS.BS Nguyễn Thị Minh (Bệnh viện Nhi Đồng 1), dưới đây là những sai lầm cần tránh để giữ rốn bé an toàn:
- Không dùng bột talc hoặc kem không rõ nguồn: Các sản phẩm này có thể gây kích ứng hoặc làm rốn ẩm, dễ nhiễm trùng.
- Không băng kín rốn: Băng kín giữ độ ẩm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển (WHO, 2020).
- Không ngâm bé trong nước trước khi rốn rụng: Chỉ lau người bằng khăn ẩm để tránh làm ướt rốn.
- Không chạm rốn bằng tay bẩn: Luôn rửa tay sạch trước khi vệ sinh rốn.
- Không bôi thảo dược hoặc thuốc tự ý: Chỉ dùng cồn y tế hoặc dung dịch bác sĩ khuyên.
Tránh những lỗi này sẽ giúp rốn bé sạch sẽ, mau lành, và bạn sẽ tự tin hơn khi chăm sóc con.
Khi nào cần đưa bé đến bác sĩ?
Hầu hết rốn trẻ sơ sinh lành tự nhiên, nhưng một số trường hợp cần can thiệp y tế. Theo Vinmec, nếu bạn thấy các dấu hiệu sau, hãy đưa bé đi khám ngay:
- Chảy máu nhiều: Một chút máu khô là bình thường, nhưng máu chảy không ngừng cần chú ý.
- Rốn có mùi hôi hoặc chảy mủ: Đây là dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Rốn sưng đỏ hoặc bé sốt: Sốt trên 38°C hoặc vùng rốn sưng đỏ là tín hiệu nguy hiểm.
- Rốn không rụng sau 3-4 tuần: Cần bác sĩ kiểm tra nguyên nhân.
- Bé quấy khóc khi chạm rốn: Có thể bé đang đau hoặc nhiễm trùng.
Khi đi khám, hãy hỏi bác sĩ: “Rốn bé có dấu hiệu nhiễm trùng không?” hoặc “Tôi cần làm gì để chăm sóc tốt hơn?”. Điều này giúp bạn hiểu rõ tình trạng của bé và nhận hướng dẫn cụ thể.
Mẹo thực tế từ cha mẹ và chuyên gia
Chăm sóc rốn bé không chỉ dựa trên khoa học mà còn cần kinh nghiệm thực tế. Dưới đây là vài mẹo từ tôi và TS.BS Nguyễn Thị Minh, chuyên gia nhi khoa tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, để giúp bạn dễ dàng hơn:
- Vệ sinh khi bé thoải mái: Làm sau khi bé bú no hoặc đang vui, bạn có thể hát để bé không quấy (Vinmec, 2024).
- Chọn quần áo thoáng: Dùng áo cotton cài nút, tránh áo chui đầu để không cọ vào rốn.
- Chụp ảnh rốn hàng ngày: Theo dõi rốn bé bằng cách chụp ảnh để so sánh, dễ phát hiện thay đổi bất thường.
- Tạo thói quen kiểm tra: Đặt nhắc nhở trên điện thoại để không quên vệ sinh rốn bé.
Những mẹo này không chỉ giúp việc chăm sóc dễ hơn mà còn tạo khoảnh khắc gắn kết với bé yêu. Bạn có mẹo nào hay ho muốn chia sẻ không?
Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh là một bước nhỏ nhưng quan trọng để bảo vệ sức khỏe bé yêu. Chỉ cần rửa tay sạch, lau rốn bằng cồn, giữ rốn khô thoáng, và theo dõi kỹ, bạn đã giúp bé tránh nguy cơ nhiễm trùng. Hy vọng bài viết này, với sự tham vấn từ các nguồn uy tín như WHO và Bệnh viện Nhi Trung ương, giúp bạn tự tin hơn trong hành trình làm cha mẹ. Nếu có câu hỏi, hãy liên hệ bác sĩ hoặc tham gia cộng đồng cha mẹ để chia sẻ kinh nghiệm nhé!
Ghi chú: Bài viết được viết bởi đội ngũ biên tập y tế, tham vấn bởi TS.BS Nguyễn Thị Minh, chuyên gia nhi khoa với hơn 15 năm kinh nghiệm tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM.
