Điều mà mẹ bầu lo lắng nhất khi uống thuốc chắc hẳn không phải là tác dụng phụ của thuốc trên cơ thể của mình mà lo lắng liệu thuốc đó có gây dị tật thai nhi không? Thuốc đó có làm bé chậm phát triển hay không?
Một thuốc ảnh hưởng đến thai nhi phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Tùy vào trường hợp cụ thể, khi kê một loại thuốc nào cho phụ nữ mang thai, Bác sĩ cũng phải cân nhắc giữa nguy cơ và lợi ích của mẹ và thai nhi.
Trong bài viết này, mẹ bầu hãy cùng Nora Care tìm hiểu một số các yếu tố ảnh hưởng đến độc tính của thuốc lên thai nhi và nguyên tắc sử dụng thuốc an toàn cho phụ nữ mang thai nhé.
Một số yếu tố quyết định thuốc ảnh hưởng lên thai nhi
Khả năng vận chuyển thuốc từ mẹ vào thai nhi
Một thuốc có qua được nhau thai hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
-
Tính thân dầu: thuốc thân dầu có xu hướng qua nhau thai dễ dàng hơn
-
Kích thước phân tử: thuốc có kích thước phân tử nhỏ qua nhau thai dễ dàng
-
Thuốc không gắn với protein huyết tương
-
Thuốc không bị ion hóa
Qua đây, không phải tất cả các thuốc đều qua nhau thai. Không phải tất cả các thuốc đều gây hại cho thai nhi.
Ví dụ: Insulin có kích thước to, cồng kềnh nên không thể qua nhau thai. Chính vì vậy, Insulin an toàn cho thai nhi khi mẹ dùng Insulin trong kiểm soát đường huyết
Một thuốc có qua được nhau thai hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố
Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc của người mẹ
Mức độ thuốc qua nhau thai còn tùy thuộc vào liều thuốc mẹ sử dụng, mẹ sử dụng liều càng thấp càng tốt. Tuy nhiên, liều thuốc này phần lớn do bác sĩ/dược sĩ chỉ định.
Thời gian dùng thuốc của mẹ càng ngắn ngày càng tốt. Tất nhiên, những thuốc điều trị những bệnh mạn tính, kháng sinh thì bạn cần điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Thời điểm dùng thuốc
Quá trình mang thai chia thành 3 giai đoạn chính:
Giai đoạn tiền phôi
Giai đoạn tiền phôi (kéo dài 17 ngày tính từ ngày thụ thai): tác động của thuốc tuân theo quy luật “all or none”, tất cả hoặc không có gì, tức là hoặc phôi bào bị chết, hoặc tiếp tục phát triển hoàn toàn bình thường. Vậy uồng thuốc trong khoảng thời gian từ ngày giao hợp đến ngày thứ 17 sẽ có 2 trường hợp:
– Thai nhi vân phát triển bình thường, không bị dị tật bẩm sinh. Nếu bạn đi siêu âm, vẫn nghe được tim thai thì bạn có thể hoàn toàn yên tâm bé không bị sao cả.
– Phôi bị chết đi.
Giai đoạn phôi
Giai đoạn phôi (từ ngày 18 đến ngày 56 tính từ ngày thụ thai): đây là giai đoạn rất quan trọng vì hầu hết các cơ quan của thai nhi được hình thành các cơ quan nên đây là giai đoạn thai nhi nhạy cảm với độc tính của thuốc nhất. Dùng thuốc trong giai đoạn này có thể gây ra những bất thường nặng nề về hình thái của trẻ. Chính vì vậy, bạn cần thật sự cẩn trọng khi dùng thuốc trong giai đoạn này. Nếu bạn có bất đề gì về sức khỏe, nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chỉ định thuốc, không nên tự ý đến nhà thuốc mua thuốc về uống.
Một thuốc có độc với thai nhi hay không, nó tùy thuộc vào từng loại thuốc và thời điểm dùng thuốc.
Giai đoạn thai
Giai đoạn thai (từ tuần 9 đến tuần 38): thuốc tác động đến sự tăng trưởng, phát triển và chức năng của thai. Mẹ dùng thuốc trong thời gian trước sinh hoặc trong lúc chuyển dạ có thể có tác dụng xấu đến chuyển dạ hoặc cho trẻ sau sinh. Do khả năng thải trừ thuốc của trẻ sơ sinh rất kém, một số thuốc có thể bị tích lũy đáng kể và gây độc cho trẻ. Vì vậy cần đặc biệt chú ý tới một số thuốc khi dùng cho phụ nữ có thai gần ngày sinh.
Tóm lại, một thuốc có độc với thai nhi hay không, nó tùy thuộc vào từng loại thuốc và thời điểm dùng thuốc. Có thuốc an toàn trong suốt thời kỳ mang thai, có thuốc sẽ an toàn trong giai đoạn này mà không an toàn trong giai đoạn khác. Chính vì vậy, khi mang thai trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, mẹ bầu cần có sự tư vấn của bác sĩ và dược sĩ.
Nếu phải dùng thì nên chọn thuốc theo phân loại độ an toàn của thuốc với thai nhi.
Nguyên tắc sử dụng thuốc an toàn cho phụ nữ mang thai
-
Hạn chế tối đa dùng thuốc, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ.
-
Nếu phải dùng thì nên chọn thuốc theo phân loại độ an toàn của thuốc với thai nhi. Tránh dùng những thuốc chưa được sử dụng rộng rãi cho phụ nữ mang thai.
-
Dùng thuốc với liều thấp nhất có hiệu quả với thời gian ngắn nhất có thể.
Mẹ có thể tham khảo một số bài viết về chăm sóc sức khỏe mẹ bầu trên Blog Kiến Thức của Nora Care
